Οι βεντούζες («ποτήρια») είναι μια μέθοδος που την ήξεραν καλά οι γιαγιάδες μας - αλλά ντρέπονταν να το πουν στον παιδίατρο, γιατί τις κοιτούσε υποτιμητικά, λες και ήταν τουλάχιστον… βλαμμένες.

Την αναγέννηση αυτής της θεραπείας και το ότι έπαψε πρόσφατα να θεωρείται «γραφική» οφείλουμε σε εξέχοντες αθλητές και ηθοποιούς που εμφανίστηκαν δημοσίως με τα χαρακτηριστικά σημάδια στην πλάτη και στα χέρια.

Τα καλύτερα παραδείγματα είναι ο Michael Phelps (που αγωνίστηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες και φωτογραφήθηκε με μετάλλια και τα σημάδια στο σώμα):

…και λίγο παλιότερα η Gwyneth Paltrow, που πρώτη εμφανίστηκε με ένα εξώπλατο φόρεμα και τα εμφανή σημάδια στο κόκκινο χαλί.

Και… ακόμα πιο πρόσφατα υπάρχουν άφθονες φωτογραφίες του Justin Bieber με τα γνωστά σημάδια:

Πώς ακριβώς λειτουργούν οι βεντούζες;

Tοποθετούμε σε συγκεκριμένα σημεία του δέρματος ένα δοχείο από γυαλί (κλασικά) ή πλεξιγκλάς (πιο μοντέρνα), για να δημιουργήσει ένα κενό σε αυτό. Το δοχείο αυτό το ονομάζουμε «βεντούζα».

Με τις κλασικές βεντούζες από γυαλί, το κενό (υποπίεση) δημιουργούνταν με το να μπει μέσα στη βεντούζα για λίγα δευτερόλεπτα μια φλόγα, που αφαιρούσε τον αέρα με τη θερμότητα.

Με τις μοντέρνες βεντούζες από πλεξιγκλάς, το κενό δημιουργείται με τη χρήση μιας χειροκίνητης αντλίας ή ενός ειδικού μηχανήματος (σε νοσοκομεία). Το κενό προκαλεί μεγάλες αλλαγές στην κυκλοφορία του αίματος και της λέμφου, και επίσης συχνά τη ρήξη μικρών αγγείων - για αυτό και αφήνει τα χαρακτηριστικά στρογγυλά μπλε-μωβ σημάδια που βλέπετε στη φωτογραφία εδώ ⬇️:

Αυτό που μόλις περιέγραψα, είναι οι κανονικές βεντούζες (dry cupping). Εφαρμόζονται με συγκεκριμένες αρχές:

1. συνήθως σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος, τα οποία χρησιμοποιούνται επίσης σε άλλες θεραπείες (βελονισμός, μασάζ Tuina)

2. συχνά ακριβώς στο σημείο που πονάει

3. μερικές φορές μετακινούμε τις βεντούζες στην πλάτη ή στα άκρα, σαν μασάζ.

Περιστασιακά (αλλά στις αραβικές χώρες, πολύ συχνά!) χρησιμοποιούνται σε ενήλικες και οι λεγόμενες «κοφτές» βεντούζες.

Στις κοφτές βεντούζες κάνουμε μερικές επιφανειακές τρυπούλες με μια βελόνα, ξανά σε συγκεκριμένα σημεία. Από πάνω τοποθετείται η βεντούζα, και από τα μικρά τραύματα αναρροφούνται μερικές σταγόνες ή και λίγα ml αίματος. Η μέθοδος εφαρμόζεται όταν ο θεραπευτής πιστεύει ότι τα συμπτώματα προκαλούνται από τοξίνες ή υπερβολική ενέργεια. Μια από τις καλύτερες ενδείξεις για κοφτές βεντούζες είναι οι εξάψεις στην εμμηνόπαυση - συχνά με γρήγορη και θεαματική βελτίωση των συμπτωμάτων!

Στα παιδιά δεν έχω χρησιμοποιήσει ποτέ κοφτές βεντούζες, χρησιμοποιούμε είτε κανονικές είτε κινητές.

Μια θεραπεία χιλιετιών

Οι βεντούζες είναι μία από τις παλαιότερες θεραπευτικές μεθόδους στον κόσμο. Αν και κανείς δεν ξέρει πότε ακριβώς χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά, οι παλαιότερες πηγές προέρχονται από τη Μεσοποταμία (περ. 3300 π.Χ.).

Χρησιμοποιούνταν επίσης ευρύτατα στην Αρχ. Αίγυπτο, την Αρχ. Ελλάδα και στην Κίνα, αλλά και σε αφρικανικές χώρες. Το ενδιαφέρον είναι πως από ότι φαίνεται, οι άνθρωποι σε διάφορες ηπείρους ανακάλυψαν τη μέθοδο ανεξάρτητα μεταξύ τους.

Στην Ευρώπη, η θεραπεία με βεντούζες χρησιμοποιήθηκε συστηματικά και στο νοσοκομειακό περιβάλλον μέχρι το 1940 περίπου.

Με την άνοδο της σύγχρονης, πιο φαρμακοκρατούμενης ιατρικής μάλλον παραγκωνίστηκε σαν θεραπεία στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα.

Οι βεντούζες στις μέρες μας

Σήμερα, η μέθοδος χρησιμοποιείται ευρύτατα σε πολλά ασιατικά κράτη και στις αραβικές χώρες (εκεί είναι γνωστή σαν Hijama). Στις δυτικές χώρες, οι βεντούζες χρησιμοπούνται συνήθως σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες όπως ο βελονισμός, και επίσης και σε κέντρα αισθητικής σαν μέθοδος μασάζ για ευεξία και χαλάρωση αλλά και για την βελτίωση της …κυταρρίτιδας!

Τα τελευταία χρόνια έχουν ευτυχώς γίνει σαφώς πιο δημοφιλείς στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ.

Χρησιμοποιούνται πλέον από επαγγελματίες (γιατρούς, φυσιοθεραπευτές ή θεραπευτές) στο χώρο τους, αλλά και στο σπίτι από μη επαγγελματίες. Στο κάτω-κάτω, δεν χρειάζεται να έχει κανείς δίπλωμα για να χρησιμοποιήσει σωστά ένα σετ βεντούζες, πρέπει απλά να μάθει την τεχνική.

Ποια προβλήματα μπορούν να αντιμετωπιστούν με βεντούζες;

Υπάρχει μια πληθώρα προβλημάτων υγείας που είτε αντιμετωπίζονται εξ’ ολοκλήρου, είτε βελτιώνονται με τη χρήση βεντουζών.

Στα παιδιά τις χρησιμοιούμε σε ιώσεις και κρυολογήματα, σε πυρετό, βήχα, άσθμα, βρογχίτιδες και πεπτικά προβλήματα. Άλλες ενδείξεις είναι οι πόνοι περιόδου, η νυχτερινή ενούρηση κλπ.

Στους ενήλικες χρησιμοποιούμε τις βεντούζες κυρίως σε πόνους του μυοσκελετικού συστήματος (πόνοι στη μέση, πλάτη και αυχενικό σύνδρομο), σε ιώσεις με επίμονο βήχα, σε πεπτικές διαταραχές και σε πόνους περιόδου.

Πώς αισθάνομαι όταν μου βάζουν βεντούζες; Θα πονέσω;

Αυτό εξαρτάται κυρίως από το πόσο κενό (υποπίεση) προκαλεί αυτός που τις εφαρμόζει πάνω μας. Αν δημιουργήσει πολύ δυνατή υποπίεση, το τράβηγμα θα είναι ισχυρό και ίσως επώδυνο.

Εφόσον γίνονται σωστά, οι βεντούζες ΔΕΝ πρέπει να πονούν.

Γενικά συστήνουμε οι πρώτες θεραπείες να γίνονται με μάλλον μικρή αναρρόφηση, και να αυξάνεται σταδιακά χωρίς να πονά ο ασθενής. Πρέπει να γίνονται σε άνετο περιβάλλον και να προκαλούν ένα μάλλον ευχάριστο αίσθημα τραβήγματος. Επαναλαμβάνω, ΔΕΝ πρέπει να πονούν.

Είναι αποτελεσματική θεραπεία τελικά;

Η εμπειρία μου είναι η εξής:

Στη δική μου οικογένεια ήταν άγνωστες οι βεντούζες, τις γνώρισα αφότου αποφοίτησα από την Ιατρική και σχεδόν είχα τελειώσει την ειδικότητα της Παιδιατρικής.

Πλέον είμαι της γνώμης πως είναι από τις πιο χρήσιμες και απλές θεραπείες που μπορεί να εφαρμόζει κανείς καθημερινά για πληθώρα προβλημάτων υγείας. Τις εφαρμόζω η ίδια στην οικογένειά μου και τις διδάσκω στο ιατρείο και online σε γονείς.

Αν και είμαι γιατρός, λυπάμαι πάρα πολύ που γελοιοποιήθηκαν και παραγκωνίστηκαν θεραπείες χιλιετιών μέσα σε μόλις λίγες δεκαετίες. Σε αυτό το θέμα βλέπω απίστευτη αλαζονεία από συναδέλφους, χωρίς καν να τις έχουν δοκιμάσει ποτέ ούτε οι ίδιοι, αλλά ούτε σε ασθενή τους.

ΔΕΝ υπονοώ πως μπορούν οι βεντούζες να λύσουν όλα τα προβλήματα.

Όπως στην συμβατική ιατρική, έτσι και στις παραδοσιακές θεραπείες δεν υπάρχει μια «θεραπεία για όλους» - είμαστε όλοι διαφορετικοί. Αξίζει όμως πάντα, ανάλογα με την αιτία και τη φύση μιας ασθένειας, να σκεπτόμαστε τις βεντούζες είτε σαν μοναδική (π.χ. σε έναν βήχα) είτε σαν υποστηρικτική θεραπεία σε συνδυασμό με άλλα μέτρα.

Προσωπικά θεωρώ πως οι βεντούζες είναι ένα εξαιρετικό και πολύπλευρο εργαλείο στα χέρια των γονέων και στο οξύ στάδιο μιας ασθένειας αλλά και σε προβλήματα που επιμένουν ήδη καιρό και έχουμε εξαντλήσει άλλες δυνατότητες.

Συχνά έρχονται σε μένα για την αντιμετώπιση του άσθματος του παιδιού τους, και τους διδάσκω τη χρήση των βεντουζών επισημαίνοντας πως εκτός από το σχήμα που μαθαίνουν για το άσθμα, μπορούν να χρησιμοποιούν το σετ τους με άλλα σχήματα ΚΑΙ στο ξεκίνημα π.χ. μιας ίωσης στους ίδιους και στα άλλα παιδιά τους, αλλά και για τους πόνους στη μέση της πεθεράς. 😂

Μελέτες

Εδώ συμβαίνει σχεδόν ένα οξύμωρο: μια μέθοδος που συνεχίζει να εφαρμόζεται από εκατομμύρια κόσμο μετά από πολλούς αιώνες ξαφνικά αμφισβητείται επισήμως από την αρχή ως προς την αποτελεσματικότητά της γιατί δεν υπάρχουν …μελέτες.

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι εδώ το εξής: ποιος θα χρηματοδοτήσει και επιβλέψει τη διεξαγωγή συστηματικών μελετών για μια θεραπεία που δεν μπορεί να πατενταριστεί και είναι φθηνή και εφαρμόσιμη σε κάθε σπιτικό;

Υπάρχουν βέβαια μικρής έκτασης, σχεδόν …χαριτωμένες μελέτες με αντικείμενο τη θεραπεία του πόνου στην πλάτη και στον αυχένα. Οι μελέτες αυτές έχουν βέβαια όμορφα αποτελέσματα αλλά δεν είναι υψηλής ποιότητας ή εγκυρότητας, με μόνο διψήφιους αριθμούς ασθενών.

Ειλικρινά δεν αναμένω ούτε στο μέλλον να δούμε σημαντικές μελέτες σχετικά με τις βεντούζες, για τους εξής λόγους:

1. Μία από τις ιδιαιτερότητες της θεραπείας είναι ότι είναι εξατομικευμένη και ότι ο θεραπευτής αποφασίζει εκ νέου με τον κάθε ασθενή πώς χειρίζεται το πρόβλημα (ποια και πόσα σημεία σε ποια συχνότητα, πόση υποπίεση κλπ.). Η ατομικότητα δεν μπορεί να τυποποιηθεί στις μελέτες.

2. Σχεδόν κανείς δεν είναι διατεθειμένος να πληρώσει το κόστος μιας μεγάλης μελέτης, ειδικά επειδή η θεραπεία με βεντούζες είναι φθηνή, εφαρμόζεται εύκολα και δεν μπορεί να κατοχυρωθεί.

Το λέω αυτό χωρίς να πιστεύω πως «φταίνε οι κακές φαρμακευτικές που θέλουν μόνο τα λεφτά μας». Οι φαρμακευτικές εταιρείες καλώς επενδύουν σε μελέτες για να παράγουν ένα καλό προϊόν και να το διαθέσουν στην αγορά αποκομίζοντας κέρδος - δεν είναι η Μητέρα Τερέζα. Αλλά τι νόημα θα είχε για μια εταιρεία να μελετήσει τις βεντούζες;

Πώς εξηγείται η αποτελεσματικότητα της θεραπείας;

Η μείωση του πόνου και η ίαση εξηγούνται στη συμβατική ιατρική με την αύξηση της ροής του αίματος και την λεμφική αποσυμφόρηση στα προσβεβλημένα μέρη του σώματος.

Στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική ο πόνος ερμηνεύεται σαν μπλοκάρισμα της ζωτικής ενέργειας Chi. Αυτή η ενέργεια συνδέεται άμεσα με τη ροή του αίματος. Έτσι, αν βελτιώνεται η κυκλοφορία του αίματος, κινείται ξανά ομαλά το Chi κινείται και το μπλοκάρισμα (ο πόνος) φεύγει. Επίσης, με την υποπίεση που προκαλείται, ανοίγουν οι πόροι του δέρματος και έτσι μπορούν να αποβληθούν παθογόνοι παράγοντες (τοξίνες).

Πλεονεκτήματα της θεραπείας με βεντούζες

Τα πλεονεκτήματα της θεραπείας είναι πολλαπλά:

• Η θεραπεία είναι εύκολη και φθηνή. Ένα ποιοτικό σετ βεντουζών κοστίζει μεταξύ 45-60€ ανάλογα με το μέγεθος, όσο 1-2 επισκέψεις στο γιατρό - αλλά κρατάει χρόνια και θα βοηθήσει στη θεραπεία αμέτρητων ασθενειών στην οικογένεια - και εννοείται «βγάζουν» τα λεφτά τους πολλές φορές επάνω.

• Οι βεντούζες δεν απαιτούν ηλεκτρικό ρεύμα και είναι φορητές.

• Επίσης είναι ιδιαίτερα πολύπλευρες. Μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει βεντούζες για την αντιμετώπιση πολλών καθημερινών προβλημάτων υγείας όπως οι ιώσεις, ο πυρετός, ο βήχας, οι πόνοι, οι πεπτικές διαταραχές αλλά και πιο ιδιαίτερων θεμάτων όπως η ατονία/ανορεξία, οι ενοχλήσεις στην περίοδο και η νυχτερινή ενούρηση.

• Μπορούν όμως να χρησιμοποιηθεί ΚΑΙ υποστηρικτικά σε σοβαρά περιστατικά, ώστε να μειωθεί η διάρκεια της ασθένειας ή και η ποσότητα φαρμάκων που πρέπει εν τέλει να καταναλωθούν.

• Επίσης προσφέρεται και σαν απλή τεχνική μασάζ για βαθιά χαλάρωση από το στρες της καθημερινότητας.

• Με εξαίρεση τα (όχι ακριβώς όμορφα) σημάδια που αφήνει, τα οποία υποχωρούν μετά από μερικές μέρες, η μέθοδος ουσιαστικά δεν έχει παρενέργειες, ειδικά σε σύγκριση με τα φάρμακα.

Για εμάς τους γονείς είναι μια εξατομικευμένη θεραπεία στην οποία εμείς οι ίδιοι μπορούμε να βοηθούμε τους αγαπημένους μας να γίνουν καλά, σαν «μικροί γιατροί». Τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε κακώς, κατά τη γνώμη μου, εξ’ ολοκλήρου παραδώσει το προνόμιο της θεραπείας των ασθενειών στους γιατρούς.

Μειονεκτήματα της θεραπείας με βεντούζες

Τα μειονεκτήματα είναι λίγα:

ειδικά το καλοκαίρι πολλοί ενοχλούνται από τα εμφανή σημάδια στο δέρμα, που είναι πράγματι αντιαισθητικά για μερικές μέρες. Βέβαια, ο Justin Βieber (βλέπε φωτό πιο πάνω) μάλλον δεν συμφωνούσε με αυτό…. 😂 αλλιώς θα είχε βάλει μια μπλούζα.

Πολύ σπάνια μπορεί να δημιουργηθεί φουσκάλα στο δέρμα. Κανονικά συμβαίνει αυτό είτε αν η βεντούζα παρέμεινε τοποθετημένη για υπερβολικά πολλή ώρα, είτε γιατί χρησιμοποιήθηκε υπερβολικά ισχυρή υποπίεση, είτε γιατί ο ασθενής είχε ιδιαίτερα ευαίσθητο δέρμα.

Δεν μπορούν να τοποθετηθούν πάνω από ανοιχτές πληγές ή σε δερματολογικές ασθένειες γιατί προφανώς θα οδηγήσουν σε καταπόνηση του δέρματος και επιδείνωση του δερματολογικού προβλήματος.

Επίσης συστήνω ΠΑΝΤΑ να συμβουλεύεστε το γιατρό σας αν έχετε προβλήματα με την πήξη του αίματος ή άλλες ασθένειες στο ιστορικό σας (π.χ. καρδιολογικές) ή παίρνετε τακτικά φάρμακα.

Τι πρέπει να προσέξω;

Τα σημάδια εξαφανίζονται μέσα σε περίπου 7-10 ημέρες, συχνά σαφώς νωρίτερα και είναι πιο εμφανή μετά την πρώτη εφαρμογή τους. Αν σκοπεύετε να πάτε ταξίδι και δεν θέλετε να φαίνονται, φροντίστε η τελευταία εφαρμογή να γίνει περίπου 10 ημέρες πριν από την αναχώρηση.

Επίσης δεν συστήνεται να κάνετε σπορ ή οτιδήποτε απαιτητικό αμέσως μετά τη θεραπεία - καλό είναι να ξεκουραστείτε/χαλαρώσετε/κοιμηθείτε τουλάχιστον για μερικές ώρες.

Οι βεντούζες δεν συστήνονται αμέσως μετά από μεγάλα γεύματα. Ιδανικά συστήνεται μια απόσταση 2 ωρών περίπου από κύρια γεύματα.

Η αναρρόφηση (υποπίεση) πρέπει να είναι μετρημένη ώστε να προκαλεί μεν αίσθημα τραβήγματος ώστε να έχει αποτέλεσμα, αλλά όχι να πονά.

Και ξανά, αν υπάρχει ιδιαίτερο ιστορικό ασθενειών πρέπει να έχετε πάρει το ΟΚ από το γιατρό σας. Ειδικά οι ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτικά, έχουν καρδιακή αρρυθμία ή διαταραχή πήξης θα πρέπει να το συζητήσουν με τον γιατρό ή θεραπευτή τους.

Δεν συνιστάται η θεραπεία σε έγκυες γυναίκες μέχρι τον 4ο μήνα της εγκυμοσύνης. Μιλήστε με τον γυναικολόγο σας!

Οι βεντούζες δεν πρέπει να εφαρμόζονται πάνω σε ανοιχτά τραύματα, εγκαύματα ή άλλους τραυματισμούς ή δερματολογικά προβλήματα.

Τα 5 πράγματα που «κρατάτε» από το άρθρο αυτό

1. Είναι μια από τις παλαιότερες θεραπευτικές μεθόδους στον κόσμο και εξακολουθεί και σήμερα να λειτουργεί το ίδιο άριστα.

2. Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι. Το κενό στην βεντούζα μπορεί να δημιουργηθεί είτε με χειροκίνητη αντλία είτε με φωτιά.

3. Η μέθοδος έχει ελάχιστες παρενέργειες και είναι πολύ καλά ανεκτή ακόμα και σε βρέφη και μικρά παιδιά.

4. Χρησιμοποιούμε τις βεντούζες συχνά για βήχα και ιώσεις, πόνους στην πλάτη και στον αυχένα, πόνους περιόδου και πεπτικές διαταραχές αλλά και για κόπωση και ατονία.

5. Η θεραπεία πρέπει να συζητηθεί με τον οικογενειακό γιατρό για προσωπικούς κινδύνους για την υγεία.