Υπέρβαρο παιδί – Τι να κάνω;
Ένα στα δύο παιδιά στη χώρα μας είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο.
Αυτό αποτελεί θλιβερό ρεκόρ και βασίζεται σε στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Η υπερβαρότητα είναι ένα θέμα που πονάει πάρα πολύ κόσμο, όχι μόνο τους ενήλικες όταν αφορά τους ίδιους, αλλά και τους γονείς όταν αφορά τα παιδιά τους. Και εννοείται πονάει και τα παιδιά όλο και περισσότερο, ΄όσο μεγαλώνουν και αποκτούν επίγνωση του προβλήματός τους.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, όταν οι γονείς ακούν στο παιδιατρείο για πρώτη φορά τη φράση «Το παιδί σας είναι υπέρβαρο» (δηλαδή πως το βάρος τους ξεφεύγει σημαντικά από τα φυσιολογικά όρια), δεν πρόκειται για πραγματική έκπληξη.
Συνήθως βέβαια δεν φαντάζονται πως «αξίζει» το παιδί τους τέτοια διάγνωση, αλλά φυσικά δεν είναι ούτε τυφλοί, ούτε χαζοί: βλέπουν ήδη από καιρό πως το παιδί χρειάζεται μεγαλύτερα ρούχα, πως τα παντελόνια και τα εσώρουχα το στενεύουν, και βλέπουν πως τρώει πολύ.
Και όμως, όταν η διάγνωση έρχεται, πονάει πάρα πολύ.
Πονάει τόσο, που οι γονείς συχνά αλλάζουν άμεσα τη συζήτηση «Ναι γιατρέ, αλλά για το βήχα τι μου είπατε ακριβώς;» ή προσπαθούν να κάνουν το πρόβλημα πιο μικρό «Μπα, μην ανησυχείτε, και άλλα παιδιά έτσι ξεκινάνε και μετά το κάνουν μπόι». Αισθάνονται πραγματικά άσχημα γιατί ξέρουν πως, εν μέρει τουλάχιστον, ευθύνονται για το γεγονός πως έφτασαν με το παιδί τους σε αυτή την διάγνωση.
Σας ανησυχεί λίγο αυτή η εικόνα;; Είναι το ξεκίνημα ενός προβλήματος που καταλήγει σαν το αγοράκι πιο κάτω… ⬇️
Γιατί είναι παχύσαρκο το παιδί μου;
Υπάρχουν πολλοί λόγοι που οδηγούν στην παχυσαρκία σε προηγουμένως υγιή παιδιά. Αλλά όπως ξέρουμε όλοι, ο βασικός παράγοντας που οδηγεί στην παχυσαρκία είναι ένας: οι κακές διατροφικές συνήθειες.
Στις περισσότερες περιπτώσεις αξίζει να αποκλείσουμε τα πιο σημαντικά οργανικά προβλήματα που ενδεχομένως οδήγησαν σε τέτοια αύξηση βάρους, όπως είναι π.χ. ο υποθυρεοειδισμός. Αφότου γίνουν αυτές οι εξετάσεις (σπανιότατα ύπαρχει υποκείμενο νόσημα αλλά όχι ποτέ), ξέρουμε πως ναι, η αλλαγή δεν θα έρθει με ένα χαπάκι αλλά μόνο μέσω του βελτιωμένου τρόπου ζωής ΟΛΗΣ της οικογένειας.
Επαναλαμβάνω: ΟΛΗ η οικογένεια θα πρέπει να αντιληφθεί πως πρέπει να συμμετάσχει στην υποστήριξη του παιδιού μας και στην επιστροφή του στην υγεία. Ναι, και τα αδέλφια. Ναι, και οι παππούδες.
Αυτό ισχύει ακόμα και αν εμείς οι γονείς ΄ή κάποιο άλλο από τα παιδιά μας δεν είμαστε οι ίδιοι υπέρβαροι, φέρνουμε όμως τακτικά πατατάκια, σοκολάτες ή αναψυκτικά στο σπίτι.
Ας προσέξουμε λίγο:
Οι ώρες του φαγητού μας είναι τακτικές;
Τι ώρες τρώμε, μαγειρεύουμε τακτικά;
Πώς μαγειρεύουμε, με τι υλικά;
Τρώμε στο τραπέζι ή στο σαλόνι μπροστά στην τηλεόραση;
Πόσες επεξεργασμένες τροφές τρώμε;
Πόσα φρούτα τρώμε;
Τρώμε κάθε μέρα λαχανικά και σαλάτα;
Τι πίνουμε στην οικογένεια;
Πόσες φορές την εβδομάδα καταναλώνουμε γλυκά;
Τι τρώνε τα παιδιά για κολατσιό;
Τι ρόλο παι΄ζει το πόσο αθλείται το παιδί μας;
Η άθληση παίζει φοβερά σημαντικό ρόλο στη γενικότερη υγεία και φυσική κατάσταση του παιδιού μας.
Δεν χρειάζεται να υμνήσω εδώ την άθληση και τα πάμπολλα πλεονεκτήματά της στον ψυχισμό, στην καρδιακή και κυκλοφορική υγεία, στην υγεία των οστών, την ανάπτυξη, το συντονισμό, την κοινωνικοποίηση, τη διαχείριση του άγχους κλπ.
Αλλά: η γυμναστική ΔΕΝ επηρεάζει το σωματικό βάρος όσο η διατροφή.
Θα δώσω ένα παράδειγμα: Αν κάνουμε μια ώρα γυμναστική, καίμε κατά μέσο όρο 200-300 θερμίδες. Αν πάμε σπίτι και φάμε ένα μικρό τοστ, νά ’τες οι θερμίδες πάλι. Αν φάμε ένα μικρό τοστ και πιούμε λίγη κοκακόλα για να ξεδιψάσουμε, τελικά θα πάρουμε βάρος!
Μακροπρόθεσμα βεβαίως μπορεί ένα γυμνασμένο σώμα να διατηρήσει πολύ καλύτερα το βάρος του (οι μύες καίνε περισσότερες θερμίδες από το λιπώδη ιστό).
Οπότε οπωσδήποτε θα κοιτάξουμε να βρούμε έναν τρόπο, ώστε να αθλείται τακτικά το παιδί μας - χωρίς όμως να προσδοκούμε από αυτή τη δραστηριότητα κάποια σημαντική βελτίωση του βάρους του.
Και μόνο η ευεξία που προέρχεται από την άθληση, και το γεγονός πως δεν κάθεται σε έναν καναπέ με ένα tablet και να μασουλάει, είναι ήδη μεγάλα βήματα στη σωστή κατεύθυνση!
Μοιάζει με φρουτοσαλάτα, έτσι; Είναι όμως γλυκά…
Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου να επιστρέψει σε ένα φυσιολογικό βάρος;
Αρχικά, πρέπει να θυμόμαστε πως δεν χρειάζεται ούτε απελπισία ούτε πανικός. Το πρόβλημα της υπερβαρότητας δεν εμφανίστηκε από τη μια μέρα στην άλλη, και ούτε πρόκειται να εξαφανιστεί σε 2 εβδομάδες.
Αυτό είναι καλό:
επειδή δεν έχουμε άμεση απειλή, διαθέτουμε όλο το χρόνο να δούμε πώς φτάσαμε εδώ και να οπισθοδρομήσουμε, ώστε να επανέλθει το παιδί μας στην υγεία.
Οι φωνές και οι αυστηρές νουθεσίες
«Πάψε να τα τρως αυτά!!!»
«Δεν άκουσες τι είπε η γιατρός;»
«Δεν είπαμε πως τα μακαρόνια παχαίνουν;»
και οι προσωπικές προσβολές
«Κοίτα πώς έχεις γίνει!»
«Έχεις προσέξει τι δίπλες κάνει η κοιλιά σου/ πόσο πετάει ο πισινός σου;»
«Μα αγάπη μου, θέλεις να σε λένε «βόδι/χοντρέλα» στο σχολείο; Αυτό θέλεις;»
«Μα δεν καταλαβαίνεις πως το κάνω για το καλό σου;»
«Κοίτα την αδερφή/συμμαθήτριά σου, πόσο όμορφη και λεπτή είναι!»
δε βοηθούν κανέναν. Κανέναν.
Πληγώνουν βαθιά το παιδί, το καταθλίβουν, χαλούν τη σχέση μας και συχνά οδηγούν μακροπρόθεσμα σε λάθος αποτέλεσμα. Αν το παιδί νιώθει «κακό» και ένοχο που τρώει, αγχώνεται και συχνά τρώει ακόμα περισσότερο.
Θέλουμε να αντιμετωπίζουμε την κατάσταση με ψυχραιμία και πάντοτε με καλή διάθεση, υποστηρικτικά δίπλα στο παιδί μας.
Ανοίγουμε το ψυγείο και τα ντουλάπια της κουζίνας, κοιτάμε τι υπα΄ρχει στον κάδο των σκουπιδιών, και εκεί βλέπουμε να μας κοιτούν κατάματα οι συσκευασίες των τροφίμων με τις οποίες ήρθαμε μέχρι εδώ.
Και επειδή εμείς οι ίδιοι ψωνίσαμε ή επιτρέψαμε την είσοδο των τροφίμων και αναψυκτικών αυτών στο σπίτι μας, αναγνωρίζουμε πως μεγάλο μέρος της ευθύνης είναι δικό μας.
Ο σκοπός δεν είναι να αυτομαστιγωθούμε. Ούτε αυτό βοηθάει σε κάτι.
Μερικοί τρόποι αποτελεσματικής βοήθειας για το υπέρβαρο παιδί μας είναι οι εξής:
Κατ’ αρχήν, αποδεχόμαστε το πρόβλημα σαν αποτέλεσμα του τρόπου ζωής μας.
Η συμπεριφορά μας και οι συνήθειές μας οδήγησαν στο πρόβλημα, δεν ήρθε από τον Άρη ούτε είναι απλά θέμα …μεταβολισμού ή επειδή το παιδί μας έχει «βαριά κόκκαλα».
Δεν κλείνουμε τα μάτια και τα αυτιά, για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε αποτελεσματικότερα το παιδί μας. Δεν σκεφτόμαστε πράγματα τύπου
«Μπα, καλόφαγο είναι»
«Τι να κάνω δηλαδή, να του στερώ το φαγητό; Αφού πεινάει!»
«Θα το κάνει μπόι»
«Μα τι λέτε, και εγώ ΄έτσι ήμουν στην ηλικία του»
«Δεν μπορώ να κάνω κάτι, η γιαγιά του το μπουκώνει έτσι, έχω κάνει τα πάντα.»
Αν το παιδί μας είναι παχύσαρκο, πρέπει να δούμε εξειδικευμένο διατροφολόγο οπωσδήποτε μαζί με την εν λόγω γιαγιά.
Η παιδική παχυσαρκία είναι σοβαρό πρόβλημα και θα επηρεάσει την υπόλοιπη ζωή του παιδιού μας, επηρεάζοντας αρνητικά την υγεία του και μειώνοντας το προσδόκιμο ζωής του, αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, με υπομονή και επιμονή. Σχεδόν σίγουρα θα χρειαστεί το παιδί μας να χάσει κιλά, πράγμα που καλό είναι να γίνει υπό την επιτήρηση ενός ειδικού κέντρου.
Αν το παιδί μας είναι υπέρβαρο, αξίζει και πάλι να δούμε διατροφολόγο για υποστήριξη και οδηγίες, ένας «μπούσουλας» θα μας βοηθήσει πολύ, καθώς και μια παρακολούθηση.
Η «απλή» υπερβαρότητα μπορεί όμως να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά και χωρίς επαγγελματική στήριξη, αν η οικογένεια είναι αποφασισμένη και ενωμένη. Στην υπερβαρότητα ο κύριος σκοπός μας θα είναι η διατήρηση του βάρους και όχι η απώλεια (λόγω της ηλικίας, το παιδί θα συνεχίσει να ψηλώνει, οπότε μένοντας σε ένα σταθερό βάρος, το σώμα του θα γίνει σταδιακά όλο και πιο υγιές και θα δείχνει πιο λεπτό. )
Σου γράφω από τώρα τα 9 βασικά σημεία που θα είναι απόλυτα απαραίτητα:
Η διατροφή της οικογένειας πρέπει να αποκτήσει ποιότητα και δομή. Το σύστημα «ένα κουλουράκι/τοστάκι εδώ, ένα χυμό εκεί» και το συχνό «δεν έχουμε φαγητό ας παραγγείλουμε απ’ έξω» οδηγεί και παιδιά και ενήλικες στην υπερβαρότητα.
Μειώνουμε σε πολύ μεγάλο βαθμό τους απλούς υδατάνθρακες: ζυμαρικά, άσπρο ψωμί, ζάχαρη.
Κατανοούμε πως για να ξεδιψάμε, υπάρχει ένα και μοναδικό ποτό: το νερό. 💧Οτιδήποτε υγρό που περιέχει θερμίδες (χυμός, γάλα) είναι και πρέπει να θεωρείται γεύμα. Οι πρώτες θερμίδες που πρέπει να… πάρουν πόδι είναι αυτές σε υγρή μορφή.
Φροντίζουμε ώστε τα κύρια γεύματα να είναι πλήρη και πλούσια, δηλαδή να περιέχει το πιάτο μας πολλή σαλάτα ή/και βρασμένα λαχανικά, πρωτεΐνη (κοτόπουλο, όσπρια, κόκκινο κρέας, ψάρι) και λίγους υδατάνθρακες κατά προτίμηση φυσικούς (πχ πατάτα αντί ζυμαρικών).
Το κολατσιό πιθανότατα πρέπει να διαφέρει αρκετά από αυτό που αντιλαμβάνονται οι περισσότεροι γονείς σαν κολατσιό. Το έτοιμο κρουασάν ΔΕΝ είναι κολατσιό αλλά επεξεργασμένο γλυκό με σχεδόν μηδενική διατροφική αξία. Το κολατσιό πρέπει να τρέφει το παιδί μας αντί να το παχαίνει και να του ανεβάζει την ινσουλίνη. Περισσότερα για το κολατσιό μπορείς να διαβάσεις εδώ.
Εντάσσουμε τα φρούτα και τα λαχανικά στο καθημερινό του πρόγραμμα διατροφής
Μειώνουμε αισθητά την κατανάλωση γλυκών, ειδών περιπτέρου και κάθε είδους έτοιμου φαγητού. Αυτό μπορεί ΜΟΝΟ να γίνει, αν αποκτήσουμε τη στοιχειώδη οργάνωση που χρειάζεται, ώστε να ψωνίζουμε μόνο 1 ή 2 φορές την εβδομάδα όλα τα υλικά που χρειάζονται για να παρασκευάζουμε εύκολα γεύματα και μικρογεύματα και να μην καταφεύγουμε σε φτωχής ποιότητας τρόφιμα παραπάνω από 1 φορά την εβδομάδα.
Φροντίζουμε για κάποιου τύπου τακτική κίνηση: ποδήλατο, περπάτημα, μπάσκετ ή ποδόσφαιρο, ή και να χορεύουμε παρέα (ναι, το Wii επιτρέπεται!)
Περιορίζουμε ή κόβουμε εντελώς την συνήθεια του να τρώμε μπροστά στην τηλεόραση. Ναι, αυτό ισχύει και για εμάς τους ίδιους. Τα παιδιά μαθαίνουν από το τι κάνουμε, όχι τι λέμε.
Είναι πολύ δύσκολο αλλά εξίσου σημαντικό να δίνουμε το καλό παράδειγμα! Είναι αδύνατον να μιλάμε στο παιδί για σωστή διατροφή και σωστές διατροφικές όταν εμείς πρώτοι από όλους δεν τηρούμε τίποτα από τα λεγόμενά μας.