Δυσκοιλιότητα - Αιτίες σε βρέφη και παιδιά

Θέλω να αγγίξω ένα θέμα που ταλαιπωρεί πολλά παιδιά και ενήλικες : η δυσκοιλιότητα. Αυτό το πρώτο άρθρο αφορά στην κατανόηση του μηχανισμού της και σε επόμενο άρθρο θα αναφερθώ σε αποτελεσματικά μέτρα αντιμετώπισής της και την εφαρμογή τους.

Αν προτιμάς να δεις το αντίστοιχο βίντεο, κάνει κλικ στην εικόνα:

Η δυσκοιλιότητα είναι ένα χρόνιο και περίπλοκο πρόβλημα.

Έχουν γραφτεί τόμοι και τόμοι επ' αυτού και ασχολούνται χιλιάδες γιατροί ανά τον κόσμο. Υπάρχουν ολόκληρα κέντρα δυσκοιλιότητας (constipation clinics), τα οποία έχουν μοναδικό αντικείμενο ασχολίας τους την δυσκοιλιότητα σε παιδιά ή ενήλικες.

Γνωρίζουμε πως πάνω από τους μισούς ενήλικες έχουν συχνά δυσκολία να πάνε στην τουαλέτα, ειδικά στις δυτικές χώρες.

Ξέρουμε επίσης πως είναι το πιο συχνό πρόβλημα που ακούει ο παιδογαστρεντερολόγος στο ιατρείο του, οπότε δεν είναι πως εγώ γνωρίζω κάτι πολύ παραπάνω από αυτούς τους ανθρώπους. 😉

Απλά θέλω να σου πω πώς το αντιλαμβάνομαι και πώς το χειρίζομαι, έτσι ώστε να το κατανοήσεις κι εσύ αντίστοιχα.

ΜΥΘΟΙ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗ ΔΥΣΚΟΙΛΙΟΤΗΤΑ

Κατ’ αρχάς θέλω να ξεκινήσω με τους μύθους γύρω από αυτό το ζήτημα, καθώς υπάρχουν πάρα πολλά που λέγονται και γράφονται επ' αυτού. (Δεν εννοώ πως οι απόψεις αυτές είναι εντελώς λανθασμένες, απλά δεν αποτελούν απαραίτητα από μόνα τους την αιτία ούτε αυτόματα τη λύση του προβλήματος)

1. Το παιδί δεν πίνει «αρκετό» νερό

Υπάρχουν πολλοί που λένε πως τα παιδιά που δεν πίνουν άφθονο νερό είναι δυσκοίλια κι αν πίνουν πιο πολύ νερό θα λύσουν το πρόβλημα. Αυτό δεν ισχύει στην πράξη. Ξέρω πάρα πολλά παιδιά που είναι άριστα ενυδατωμένα πίνοντας πάρα πολύ νερό μέσα στη μέρα και τρώγοντας άφθονα φρούτα και λαχανικά (που επίσης περιέχουν μεγάλη ποσότητα νερού) και συνεχίζουν να έχουν δυσκολία να πάνε στην τουαλέτα.

2. Το παιδί δεν τρώει «αρκετά» λαχανικά

Ο επόμενος μύθος είναι πως φταίει πάντα η έλλειψη λαχανικών: δηλαδή ότι μόνο και μόνο επειδή ένα παιδί τρώει λίγα ή και καθόλου λαχανικά, θα είναι δυσκοίλιο. Αυτό, αν και θα ήταν λογικό, δεν ισχύει. Έχω ασθενείς στο ιατρείο που τρώνε πολλά λαχανικά, μαγειρεμένα και ωμά, και είναι απίστευτα δυσκοίλια. Και αντίστοιχα υπάρχουν επίσης παιδιά με ομολογουμένως κάκιστη διατροφή, που μπορούν παρά ταύτα και πηγαίνουν καθημερινά στην τουαλέτα, χωρίς κανένα απολύτως πρόβλημα.

Συμφωνώ οπωσδήποτε με την αρχή πως η διατροφή είναι το φάρμακό μας και «είσαι ό,τι τρως».

Σε τελική ανάλυση προσωπικά είμαι πεπεισμένη πως μια κακή διατροφή σε εκδικείται κάποτε με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, εκτός αν έχεις «καταπληκτικό κύτταρο», όπως λέμε.

Παρ' όλα αυτά στην πράξη βλέπουμε πως μια διατροφή φτωχή σε ίνες ΔΕΝ θα οδηγήσει απαραίτητα σε δυσκοιλιότητα. Αρκετές φορές διορθώνουν αρκετά οι γονείς την διατροφή των παιδιών τους, βλέπουν πως το πρόβλημα δε λύνεται απόλυτα. Αυτό δείχνει πως υπάρχουν σχεδόν πάντα πολλοί παράγοντες που συντρέχουν για να γίνει ένα παιδί δυσκοίλιο.

3. Το ωμό ελαιόλαδο θα λύσει το πρόβλημα

Έπειτα υπάρχει ο μύθος πως αν κανείς καταναλώνει ωμό ελαιόλαδο καθημερινά, δε θα έχει κανένα θέμα και θα πηγαίνει πάντα καλά στην τουαλέτα. Ούτε αυτό ισχύει. Είναι αλήθεια πως το ωμό ελαιόλαδο, όπως εξάλλου και το ωμό λινέλαιο βοηθούν πολύ, αλλά δε λύνουν όλα τα περιστατικά. Μακάρι να ήταν τόσο απλό! Θα συστήναμε τα λάδια αυτά στον καθένα, θα έλυνε το πρόβλημα και δε θα υπήρχε όλη αυτή η ιατρική εργασία επί του θέματος.

4. Λοιποί μικρομύθοι

Τέλος υπάρχουν και διάφορες άλλα μικρο-δόγματα, όπως ότι φταίνε τα ζωικά, η σοκολάτα, τα αυγά, τα γαλακτοκομικά. Αν πάτε σε ένα βίντεο για τη δυσκοιλιότητα και διαβάσετε τα σχόλια, θα καταλάβετε τι εννοώ. Υπάρχουν πολλοί με απόλυτη γνώμη και την πεποίθηση πως η δική τους λύση είναι και η μόνη σωστή.

Είναι αλήθεια πως όλα αυτά που ανέφερα μπορούν να έχουν αρνητική επίδραση στο να μπορούμε να πάμε εύκολα στην τουαλέτα, αλλά σχεδόν πάντα δεν είναι από μόνα τους λόγος να είναι κάποιος δυσκοίλιος.

Σε ορισμένα άτομα αρκεί πράγματι η διόρθωση ενός παράγοντα: αν σταματήσουν π.χ. τα γαλακτοκομικά και μέσα σε 2-3 εβδομάδες «τακτοποιείται» στην τουαλέτα, βλέπουμε πως αυτό το άτομο είχε ιδιαίτερη ευαισθησία σε αυτά και μετά το έντερό του μπόρεσε να λειτουργήσει καλύτερα και βελτιώθηκε η εικόνα εφ' όσον τα απέφευγε.

Σίγουρα όμως δεν ισχύει για όλους, ούτε μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε σαν γενικό συμπέρασμα για τους υπολοίπους.

ΚΥΡΙΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΔΥΣΚΟΙΛΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Περνώ στους 9 κύριους παράγοντες που έχω επιλέξει να σου αναλύσω και να σου εξηγήσω, για τους οποίους βλέπω πως τα παιδιά πράγματι γίνονται δυσκοίλια στην πράξη.

Συνήθως δεν έχουμε μόνο έναν από αυτούς, αλλά 2-3 συνδυαστικά:

1. ‘Ελλειψη Υγρών

Ο πρώτος παράγοντας είναι πράγματι η έλλειψη υγρών. Εφ' όσον ένας οργανισμός πίνει πάρα πολύ λίγο ή πάρα πολύ ακατάλληλα αυξάνει τις πιθανότητες να είναι δυσκοίλιος.

Κλασικό παράδειγμα: το παιδί που ξεδιψά με γάλα. Είναι μια πολύ κακή συνήθεια - το γάλα δεν θεωρείται υγρό αλλά τροφή και πράγματι αυτό το παιδί θα έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να δυσκολεύεται να κάνει κακά.

Χρειαζόμαστε μια ικανή λήψη υγρών καθημερινά, τουλάχιστον 1 λίτρο περίπου, ώστε να μπορέσει το σώμα μας να κρατήσει αρκετά υγρά στο παχύ έντερο και να βγει σαν αρκετά μαλακά κόπρανα ο χυλός αυτός.

Εάν είναι πάρα πολύ στεγνό το σώμα, θα είναι στεγνά και τα κόπρανα και θα έχουμε μεγαλύτερη δυσκολία να τα διώξουμε από το σώμα.

2. Επεξεργασμένα Τρόφιμα

Ο δεύτερος παράγοντας είναι μια προβληματική διατροφή, φτωχή σε φυτικές ίνες και γεμάτη είδη περιπτέρου, επεξεργασμένα τρόφιμα, μόνο άμυλο, λευκά άλευρα, ζυμαρικά, γλυκά, κέικ, μπισκότα, τέτοιου τύπου πράγματα.

Με αυτό τον τρόπο δεν καταναλώνονται ίνες, οπότε δεν δημιουργείται αρκετή μάζα μέσα στο έντερο ώστε να σχηματίσει σωστά κόπρανα τα οποία να κρατούν αρκετά υγρά που να μπορούν να προχωρήσουν σωστά μέσα σε αυτό.

Η φτωχής ποιότητας διατροφή είναι ένα σημαντικό ρίσκο να αναπτύξουμε αργά ή γρήγορα δυσκοιλιότητα.

3. ‘Ελλειψη κίνησης

Το τρίτο θέμα που δεν είναι μόνο για τα παιδιά, αλλά αφορά κυρίως εμάς τους ενήλικες, είναι η έλλειψη τακτικής κίνησης και γυμναστικής.

Φανταστείτε μια τυπική καθιστική μέρα: το παιδί ξυπνάει το πρωί, πάει στο τραπέζι και κάθεται στην καρέκλα, από εκεί μπαίνει στο αυτοκίνητο, από το αυτοκίνητο στο σχολείο που κάθεται όλη μέρα κι από εκεί πάλι με το αυτοκίνητο στο σπίτι, όπου κάθεται όλο το απόγευμα είτε στο γραφείο είτε στον καναπέ και μετά πάει για ύπνο. Εννοείται δεν θα κάνει διαφορά η 1 ή 2 φορές τάε-κβον-ντο την εβδομάδα, αν και είναι καλύτερο από το τίποτα. Συγκρίνετε αυτό το παιδί με ένα άλλο που συναντιέται με φίλους και παίζουν ποδόσφαιρο και κινείται, χοροπηδάει και αθλείται τακτικά. Δεν χρειάζεται να είναι οργανωμένη ή πληρωμένη η άθληση - στα χρόνια μας παίζαμε κυνηγητό και αμπάριζα! 😉

4. Ιδιοσυγκρασία/ Κληρονομικότητα

Ο τέταρτος παράγοντας είναι η ιδιοσυγκρασία/κληρονομικότητα, κάτι το οποίο δε μπορούμε να επηρεάσουμε πολύ.

Είμαστε αυτοί που είμαστε και οι γονείς μας είναι αυτοί που είναι. Καλώς ή κακώς, η κληρονομικότητα παίζει αισθητό ρόλο στη λειτουργία του εντέρου.

Υπάρχουν γονείς που λένε πως είναι «μια ζωή» δυσκοίλιοι και αναγνωρίζουν πως και το παιδί τους ίσως θα έχει δυσκολίες. Το ενδιαφέρον είναι όμως, πως τα παιδιά αυτών των γονέων, επειδή οι ίδιοι γνωρίζουν το πρόβλημα και έχουν ασχοληθεί ενδελεχώς, έχουν τελικά συχνά μικρότερο πρόβλημα από παιδιά γονιών που δεν έχουν ασχοληθεί και δεν έχουν σκεφτεί για παράδειγμα τι τα ταΐζουν ή πόσο το στέλνουν έξω για να κινηθούν, να τρέξουν και να κάνουν ποδήλατο.

Αυτό το παιδάκι δεν πατά κάπου σταθερά τα ποδαράκια του και πρέπει να σφιχτεί πολύ για να μην πέσει μέσα στην τουαλέτα - καθόλου ιδανική στάση για να χαλαρώσει και να κάνει κακά, σωστά;

5. Κακή Στάση στη Λεκάνη

Ο 5ος παράγοντας που κατά τη γνώμη μου παραβλέπεται σχεδόν πάντα είναι η κακή στάση στη λεκάνη.

Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό, ειδικά στα παιδιά, αλλά και στους ενήλικες. Βλέπουμε πολλές φορές ότι τα παιδιά περνάνε από το γιογιό, στο οποίο έκαναν καλά τα κακά τους, σε αυτό το καθισματάκι που μπαίνει στην τουαλέτα και το οποίο πολλές φορές το κρατάμε για μικρό χρονικό διάστημα.

Άπαξ και πει μια φορά το παιδί ότι δεν το θέλει, γιατί θέλει να κάνει σα το μεγάλο αδελφό ή σαν κι εμάς κακά, το βγάζουμε περιχαρείς και μετά αναρωτιόμαστε γιατί η κατάσταση με τα κακά γίνεται ολοένα και χειρότερη.

Αυτό που συμβαίνει είναι πως το παιδί δεν μπορεί να καθίσει σωστά στη λεκάνη, καθώς ο ποπός του είναι πολύ μικρός.

Οπότε πολλές φορές κρατιέται από τα πλάγια, κρέμονται τα πόδια και το παιδί σφίγγεται, έστω και ελαφρά, για να κρατηθεί στη θέση του. Με αυτό τον τρόπο δε μπορεί να χαλαρώσει σωστά τη βάση της πυέλου και δε μπορεί να ανοίξει καλά και να βγουν σωστά τα κακά.

Η ιδανική στάση για την αφόδευση (τρομερή λέξη, έ;) 😃 είναι αυτή που παίρνουμε όταν κάνουμε τα κακά μας έξω στην ύπαιθρο.

Τα γόνατα, δηλαδή, πρέπει να είναι πολύ πιο ψηλά από τα ισχία.

Με αυτό τον τρόπο αποκτάμε πολύ καλύτερη γωνία και δε χρειάζεται να πιέζουμε τόσο πολύ, να προσπαθήσουμε, να πονάμε και να κάνουμε αιμορροΐδες και ραγάδες.

Σκεψου το πολύ αν έχει δυσκολίες, είτε εσύ είτε το παιδί σου, όταν κάνετε κακά. Παλαιότερα λέγαμε να βάζουν τηλεφωνικούς καταλόγους μπροστά στη λεκάνη, έτσι ώστε τα γόνατα να ανεβαίνουν ψηλά και να μπορούν να κάτσουν σωστά και άνετα.

Τα μικρά παιδιά χρειάζονται πάντοτε κάθισμα, για να μπορούν να καθίσουν καταρχήν σωστά και μετά αντιστοίχως θα χρειαστούν ένα πολύ ψηλό σκαλί ή κάτι άλλο στο οποίο να μπορούν να βάλουν σταθερά τα πόδια τους και να στηριχθούν καλά, έτσι ώστε να μπορούν να χαλαρώσουν και να κάνουν εύκολα τα κακά τους:

Το σκαλάκι αυτό είναι ψηλό, κατάλληλο για μικρά παιδιά ώστε να πατούν σταθερά τα πόδια τους και να έχουν έτσι τα γόνατα ψηλά όταν κάθονται στην τουαλέτα.

Οι ενήλικες μπορούν να βάλουν και ένα πιο χαμηλό σκαλάκι, να, σαν αυτό από το ΙΚΕΑ:

Χαμηλό σκαλάκι για να πατούν επάνω τα πόδια τους ενήλικες ή μεγαλύτερα παιδιά.

6. Φτωχές Συνήθειες Τουαλέτας

Έκτος παράγοντας, οι φτωχές συνήθειες τουαλέτας γενικώς.

Δηλαδή επισκεπτόμαστε την τουαλέτα πολύ περιφρονητικά, πολύ βιαστικά, πολύ λίγο, και όχι στη σωστή στιγμή. Μπορεί, δηλαδή, να θέλω να πάω τουαλέτα, αλλά να το καθυστερώ γιατί θέλω να τελειώσω μια δουλειά ή τα παιδιά αποφεύγουν την τουαλέτα γιατί είναι απασχολημένα με το παιχνίδι στο τάμπλετ.

Τη στιγμή που νιώθουν πως θα έπρεπε να σηκωθούν και να πάνε τουαλέτα, δεν συνειδητοποιούν πόσο σημαντικό είναι να ακούμε το σώμα μας και αργότερα έχουν ήδη τραβηχτεί στην ουσία ξανά τα κόπρανα προς τα πάνω και η σωματική αυτή λειτουργία και ρύθμιση χάνει την κανονικότητά της.

Το αποτέλεσμα είναι πως με αυτό τον τρόπο πολλές φορές «ξεχειλώνει» το έντερο και ένα έντερο ξεχειλωμένο δεν έχει την ίδια ικανότητα να συσπάται και να μεταφέρει σωστά τα κόπρανα.

Το αποτέλεσμα; Καταλήγουμε σιγά-σιγά ή και σχετικά γρήγορα σε μια δυσκοιλιότητα.

7. Φόβος

Ερχόμαστε στον 7ο παράγοντα που είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τα παιδιά: ο φόβος του πόνου. Πάρα πολλά παιδιά μπορεί να είναι για μερικές μέρες δυσκοίλια ή να έχουν πιο σκληρά κακά μια στο τόσο. Ίσως έφαγαν διαφορετικά, δεν ήπιαν αρκετά, ταξίδευαν, ήταν άρρωστα και έφαγαν/ήπιαν αλλιώς… μερικές φορές δε μπορούμε να εντοπίσουμε τον λόγο, αλλά δεν ήρθε και το τέλος του κόσμου.

Με τα μικρά παιδιά όμως συμβαίνει το εξής: αν τους συμβεί 1-2 φορές να πονέσουν, τους έρχεται ξαφνικά η φαεϊνή ιδέα, απλά… να μην τα κάνουν!

Αποφεύγουν να πάνε στην τουαλέτα, τα κρατάνε, λένε ψέματα πως δεν «τους έρχονται», δηλ. δεν αισθάνονται την ανάγκη.

Οι μεγάλοι βέβαια γνωρίζουμε όλοι πως δεν υπάρχει άλλος τρόπος από το να πάμε τουαλέτα. Είναι κάπως σαν τη γέννηση, πρέπει να βγουν αυτά τα κακά και πρέπει να βγαίνουν τακτικά, όσο πιο τακτικά, τόσο το καλύτερο. Το ιδανικό είναι πραγματικά να μπορούμε καθημερινά να πηγαίνουμε στην τουαλέτα για κακά, μεγάλοι και μικροί.

Εφ' όσον λοιπόν δεν κοιτάξουμε από την αρχή να το προλάβουμε και να διορθώσουμε αυτήν την συμπεριφορά, σιγά-σιγά το παιδί τα κρατάει αρχικά για λίγο, μετά για άλλο λίγο και όσο παραπάνω μένουν τα κόπρανα μέσα, τόσο πιο πολύ αφυδατώνονται και σκληραίνουν.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Διότι το έντερο συνεχίζει να τραβά τα υγρά από τα κόπρανα, όσο περισσότερο παραμένουν στο σώμα. Οπότε, έτσι μαζεύονται περισσότερα κόπρανα, και όσο πιο πολλά και πυκνά κόπρανα μαζεύονται, τόσο πιο ογκώδη γίνονται, με συνέπεια να πονούν περισσότερο όταν τελικά βγουν.

Έτσι, το παιδί φοβάται όλο και περισσότερο και μπαίνουμε σε ένα τρελό φαύλο κύκλο, με παιδιά να περνούν δέκα και δώδεκα μέρες χωρίς να έχουν κάνει κακά. Γίνονται κακοδιάθετα, ανόρεχτα, και ακόμα πιο νωθρά, και ξεκινούν να έχουν μικρές απώλειες («διαρροές») κοπράνων στο εσώρουχο. Ευνόητο είναι πώς έπονται και άλλου τύπου προβλήματα με τους συμμαθητές κλπ. Με τον καιρό αρχίζει και κινείται όλη η οικογένεια γύρω από το πότε θα κάνει κακά αυτό το παιδί.

Αν δεις πως και εσείς πηγαίνετε προς αυτή την κατεύθυνση, έχει πολύ μεγάλη σημασία να το συζητήσεις σχετικά σύντομα με το γιατρό σου, ώστε να προλάβετε το πρόβλημα πριν παγιωθεί. Έχω δει παιδιά τα οποία ήταν 15 χρόνια δυσκοίλια. Ξεκίνησε αυτό από μια ασθένεια, ειρωνικά είναι συνήθως μια γαστρεντερίτιδα, έκαναν διάρροιες, μετά έκαναν καιρό να φάνε ξανά κανονικά, πέρασαν στη δυσκοιλιότητα, φοβήθηκαν 1-2 φορές τον πόνο και από εκεί και πέρα άρχισαν να τα κρατούν.

8. Διατροφή φτωχή σε Προβιοτικά

Όγδος παράγοντας ο οποίος επίσης σχετίζεται με τη φτωχή διατροφή: αν έχουμε πολύ κακής ποιότητας διατροφή, συνήθως δεν περιέχει αρκετά προβιοτικά βακτήρια. Όταν αντί για φρέσκα τρόφιμα τρώμε παστεριωμένα και επεξεργασμένα, τίποτα δεν είναι πια φυσικό και τίποτα δεν είναι πια ζωντανό στην ουσία.

Όταν τρώμε κάτι απ΄ευθείας από το δέντρο ή από τον κήπο, θα περιέχει ακόμα ζωντανά βακτήρια, τα οποία μας υποστηρίζουν στην πέψη και βοηθούν το σώμα μας να λειτουργήσει σε εντερικό επίπεδο σωστά. Πολλές φορές σε τέτοιες περιπτώσεις η χορήγηση προβιοτικών (σαν συμπλήρωμα) αλλά και προβιοτικών τροφών (σημ. 4 στη σελίδα ΕΔΩ) θα βοηθήσει σημαντικά.

9. Οργανικές Ασθένειες

Σαν τελευταίο παράγοντα ΔΕΝ θέλω να παραλείψω και τις οργανικές ασθένειες που προκαλούν δυσκοιλιότητα.

Υπάρχει ένα μικρό ποσοστό (το τονίζω αυτό!) δυσκοίλιων παιδιών που είναι δυσκοίλια γιατί έχουν πραγματικό οργανικό πρόβλημα π.χ. με τον θυροειδή τους, ή προβλήματα σε εντερικό επίπεδο ή άλλα ορμονολογικά προβλήματα, τα οποία να ευθύνονται για τη δυσκοιλιότητά τους.

Κανονικά, εφ' όσον έχουμε ένα πρόβλημα το οποίο διαρκεί παραπάνω από μερικές εβδομάδες και δεν μπορούμε να εξηγήσουμε τι το προκάλεσε, αν ξέρουμε ότι είναι κάτι χρόνιο και δεν το έχουμε διαλευκάνει, αξίζει τουλάχιστον μία φορά να γίνουν οι εξετάσεις.

Μίλησε με τον παιδίατρό σας, για να μπορείς να βγάλεις από το μυαλό σου την πιθανότητα να είναι μία από αυτές τις οργανικές ασθένειες. Εφόσον βγουν αρνητικές οι εξετάσεις, θα μπορείς από κει και πέρα να ασχοληθείς κυρίως με το «πώς θα αντιμετωπίσουμε και πώς θα ξεφορτωθούμε το πρόβλημα».

Εδώ μπορείτε να διαβάσετε τα αποτελεσματικά μέτρα κατά της δυσκοιλιότητας και πώς τα εφαρμόζουμε! 🤗

Είστε στο Pinterest?

Μπορείτε να αποθηκεύσετε εδώ ⬇️ το άρθρο για να το ξαναβρείτε αργότερα!